100 jaar Theben: Van specialist in schakelklokken tot systeemaanbieder van intelligente, verbonden gebouwen

Klanten wint hij snel, want met name gemeentes en elektriciteitsbedrijven, maar ook grote handelsbedrijven hebben behoefte aan zijn schakelklokken voor trappenhuizen en tariefomschakelklokken. Ook de vroegtijdige oprichting van handelsagenturen, de goede en overtuigende reclamemiddelen en de krachtige merknaam "Theben" dragen bij aan de snelle groei van het bedrijf.

In 1928 koopt Paul Schwenk in de Reinsburgstraße een Stuttgart een kantoorpand van vijf verdiepingen. Hier perfectioneert hij een principe dat tot op de dag van vandaag geldig is: elke schakelklok wordt voorafgaand aan de verzending aan een ingrijpende duurtest onderworpen. Wat kwaliteit betreft laat Paul Schwenk niets aan het toeval over.

Steeds weer weet hij met baanbrekende innovaties succes te boeken. Bijvoorbeeld met de in 1930 geïntroduceerde en in 1934 gepatenteerde trappenhuisautomaat "Elpa", die een eerste product voor de gebouwautomatisering was. Dat Paul Schwenk ook naast de trappenhuisschakelklokken creatief is, bewijst de "Elpa-waaier", een geraffineerde handventilator voor vrouwen.

Paul Schwenk was gefascineerd door de Egyptenaren, die 3500 jaar geleden de tijd al met behulp van waterklokken konden bepalen. Obelisken dienden als zonnewijzers. Als je aan de enorme invloed van de toenmalige innovaties op het leven van de mens tot op de dag van vandaag denkt, begrijp je waarom hij een Egyptische naam koos: Theben. Theben was de hoofdstad van het oude Egypte en staat nu op de werelderfgoedlijst van UNESCO.

Na 1933 ontstaan er meerdere conflicten tussen de overtuigde democraat Paul Schwenk en de nationaal-socialistische overheid. Daarnaast vindt hij na het begin van de oorlog de productie in Stuttgart niet veilig meer. Daarom neemt hij de beslissing zijn bedrijf naar Haigerloch te verhuizen, waar hij in 1940 de voormalige herberg "Zur Rose" koopt.

1941-1957: een nieuwe generatie en een nieuw begin in een voormalige herberg

Na omvangrijke ombouw- en renovatiewerkzaamheden worden in de zomer van 1941 de eerste machines in de voormalige feestzaal van de "Rose" in gebruik genomen. Tegelijkertijd begint Paul Eberhard Schwenk, zoon van de bedrijfsoprichter, aan een stage in het bedrijf van zijn vader.

Als Paul Schwenk in 1944 al op 55-jarige leeftijd sterft, is zijn zoon Paul Eberhard soldaat aan het front, waar hij meerdere keren gewond raakt. Eind 1945 komt hij na een langer verblijf in een lazaret terug in Haigerloch; alleen neemt hij de productie, die op dat moment stilstaat, met veel improvisatie weer in bedrijf. Hij maakt onder meer aanstekers van resten materiaal.

Maar ook op een ander niveau vecht hij om het voortbestaan van het bedrijf. Met moeite, en met behulp van zijn zus Esther Procter, kan hij de demontage van de fabriek door de Franse bezetters voorkomen. Ook wordt hij geconfronteerd met het bestaande recht op teruggave van de "Rose" aan de vroegere Joodse eigenaresse, die voor haar emigratie in 1938 het restaurant ver onder de waarde aan de latere eigenaar moest verkopen. Uiteindelijk wordt er een overeenkomst gesloten die voor beide partijen tevredenstellend is.

Met de invoer van de D-mark in 1948 en de start van het "Wirtschaftswunder" (periode van economisch herstel in Duitsland) begint er met veel dynamiek tempo in de productie bij Theben te komen. Vanaf 1949 worden er weer medewerkers in dienst genomen, als eerste overigens Paul Eberhard Schwenks zus Ellen, die jarenlang de "goede ziel" van het bedrijf zal zijn. In hetzelfde jaar vindt het eerste bedrijfsuitje plaats, een jaar later het eerste kerstfeest. De stormachtige ontwikkeling van het bedrijf – tussen 1949 en 1959 vertienvoudigt de omzet – zorgt ervoor dat herberg "Zur Rose" al snel veel te klein is voor de productie.

1958-1971: uitbreiding door innovatie op het "groene weiland"

De nieuwe thuishaven voor zijn groeiende bedrijf vindt Paul Eberhard Schwenk in de buurt van de huidige locatie: aan de rand van Haigerloch koopt Theben in de Hohenbergstraße een kavel met veel ruimte voor uitbreiding. In meerdere bouwfases wordt de fabriek vanaf 1958 en in de jaren die daarop volgen, compleet opnieuw opgebouwd. Nadat de laatste fase in 1970 is voltooid, beschikt Theben nu over een terrein van meer dan 5.000 vierkante meter.

Reden voor de noodzakelijke uitbreiding is naast het "Wirtschaftswunder" ook de ononderbroken innovatieve kracht van Theben. Zo wordt al in 1958 een elektronica-afdeling met een eigen laboratorium opgericht, niet alleen een vroege, maar ook een baanbrekende stap. De schemerschakelaar "Luna" die nog in datzelfde jaar wordt geïntroduceerd, autonoom en individueel werkt, markeert opnieuw een belangrijke mijlpaal op weg naar de latere "Building Automation"-oplossingen.

Ook op het gebied van marketing is men creatief: in 1960 wordt Theben actief op beurzen en start er een reclamecampagne met krachtige brochures, die de aandacht enorm weten te trekken. Ze maken reclame voor een productaanbod dat steeds groter wordt en naast de innovatieve "Universele schakelklok d" en diverse trappenlichtautomaten ook uit talloze speciale schakelklokken, bijvoorbeeld voor etalageverlichting, koelinstallaties, verkeerslichten en kippenstallen bestaat. Het is dan ook geen wonder dat de omzet in de sixties verzevenvoudigt en het aantal medewerkers tot boven de 300 groeit. Net zo optimistisch wordt in 1971 het 50-jarige jubileum van het bedrijf meerdere dagen lang uitbundig gevierd.

Vanuit Haigerloch de wereld in: consequente internationalisering

Tegelijkertijd wordt in Haigerloch ook ver vooruit gekeken: in Frankrijk richt Theben de eerste verkooporganisatie buiten Duitsland op en legt daarmee het fundament voor een internationalisering die tot op de dag van vandaag voortduurt. Theben is ook steeds vaker op internationale beurzen te vinden, in 1973 bedraagt het exportaandeel al 40 procent.

Later zullen andere buitenlandse verkooporganisatie volgen, in 1983 in Zwitserland, in 1993 in Italië en in 1996 in Groot-Brittannië. In 2010 opent Theben een vestiging in Nederland en sinds 2013 zijn ze met een vestiging in Singapore ook te vinden op de sterk groeiende Aziatische markt. In 2017 volgen vestigingen of dochtermaatschappijen in Zweden, Finland, Noorwegen en Australië. In 2020 gaat Theben in India een JointVenture aan en in 2021 koopt het familiebedrijf uit Haigerloch de merkrechten van Grässlin, een voormalige speler op de markt. Dat de internationalisering de juiste weg is, bewijzen de cijfers: 64 procent van de jaaromzet genereert Theben AG vandaag de dag buiten Duitsland.

1972-1998: succesvolle overgang op digitalisering

Aan het begin van de jaren '70 wordt de productontwikkeling bij Theben door meerdere trends bepaald: de voor schakelkasten geschikte verkleining en normering van schakelklokken, de toegenomen inzet van kunststoffen en de afkeer van traditionele uurwerken op veren. In 1973 wordt daarom de dochtermaatschappij "PEZET GmbH, Planzeit Spieltechnik" opgericht, dat zijn kunststoffen producten ook aan externe klanten aanbiedt. Twee jaar later worden de veerwerken in klokken vervangen door quarts-gestuurde stappenmotoren.

Begin 1976 loopt een tijdperk ten einde: Paul Eberhard Schwenk stapt uit de operatieve bedrijfsleiding en wordt lid van de Raad van Toezicht van het bedrijf dat op dat moment opereert onder de naam "THEBEN-WERK Zeitautomatik GmbH & Co. KG". Zijn zwager Werner Herl wordt bedrijfsleider. Dat betekent echter niet dat Paul Eberhard Schwenk inactief wordt, in tegendeel: in 1974 koopt hij het Haigerlocher Schloss. Gepassioneerd besteedt hij zijn aandacht aan de renovatie ervan. Na jarenlange werkzaamheden creëert hij in het slot een levendige plaats voor ontmoeting, communicatie en kunst. Als kenner, verzamelaar van beeldende kunst en gepassioneerd pianist, maakt hij Schloss Haigerloch tot een omgeving voor frequente tentoonstellingen en concerten, maar ook voor conferenties, vergaderingen en festiviteiten. Een hotel met kwalitatief hoogwaardige gastronomie biedt bovendien een stijlvolle ambiance voor de ontvangst van klanten en internationale verkooppartners van Theben.

Ook in 1976 brengt Theben een product op de markt, dat al snel een bijzonder verkoopsucces wordt: de "theben-timer" is de eerste schakelklok voor stopcontacten, die zonder voorkennis door iedereen kan worden bediend. Tot 1980 worden er al een miljoen "theben-timer" geproduceerd, een jaar later wordt de bestseller gepatenteerd. Met wat kleine wijzigingen wordt de timer ook vandaag nog geproduceerd, in totaal al meer dan 33 miljoen keer.

In de jaren '80 gaat elektronica en gaan daarmee kunststoffen componenten een nog grotere rol spelen. Die worden vanaf 1983 door PEZET GmbH, dat nu volledig uitbesteed is en een andere naam draagt, in een modern nieuw fabrieksgebouw geproduceerd, dat dicht bij de Theben-fabriek in Madertal ontstaat. In hetzelfde jaar brengt Theben met de "termina"-serie de eerste digitale schakelklokken met microprocessortechnologie op de markt.

Voortdurende innovaties en de erkende hoge functionaliteit en kwaliteit van de producten leveren het familiebedrijf in de jaren '90 voortdurend succes op. In 1997 ligt de omzet voor het eerst boven de 100 miljoen. De groei brengt opnieuw ruimtegebrek met zich mee en leidt in 1998 tot de beslissing de volledige productie in een nieuw gebouw onder te brengen, direct naast de PEZET-fabriek in Madertal.

1999-2021: van specialist voor tijdschakelklokken tot systeemaanbieder van "Building Automation"

De nieuwe productiefabriek met een oppervlakte van meer dan 5.000 vierkante meter wordt in 1999 in gebruik genomen. Ook organisatorisch voert Theben voor het nieuwe millennium wijzigingen door: in een key-account-managementstructuur worden sleutelbranches vastgesteld; bovendien slaagt de nieuwe verkoopeenheid "tts – Theben Technische Systeme erin Theben als sterke onderneming op het gebied van hoogwaardige besturings- en regelingstechniek te positioneren. Daaraan zal in 2007 ook de overname van het Zwitserse bedrijf High Technology Systems (HTS) bijdragen. Die zorgt met de nieuwe naam "Theben HTS AG" niet alleen voor nieuwe klanten, maar ook voor meer kennis op het gebied van aanwezigheidsmelders en energiebesparende producten.

Belangrijk voor de ontwikkeling van het bedrijf is ook de verandering van familiebedrijf in Theben AG die al in 2002 plaatsvond, alsmede de opbouw van een eigen productie van printplaten. Dankzij deze productiefabriek kunnen innovatieve digitale producten nu ook zelf worden geproduceerd; ongeveer vanaf 2003 de wooncomfortregeling LUXOR, waarmee ook in particuliere woningen bijzondere regelingen voor energiebesparing, comfort en veiligheid mogelijk worden.

               In 2004 stopt Paul Eberhard Schwenk als voorzitter van de Raad van Toezicht van Theben AG, een jaar later overlijdt hij op 80-jarige leeftijd. Zijn opvolger wordt Gunther Hellberg, die al jarenlang bedrijfsleider van Theben was. Zijn zwager Thomas Goes blijft actief als CEO. Ze zetten zich allebei consequent in voor de transformatie tot systeemaanbieder voor gebouwautomatisering. Daarbij worden met name energiebesparende en milieubeschermende aspecten steeds belangrijker. De aanstelling van Thomas Sell in 2013 als directeur Verkoop en Marketing alsmede een nieuwe Raad van Toezicht met Werner Knies als voorzitter vanaf 2016 zorgen voor een frisse wind in het bedrijf.

In hetzelfde jaar neemt Paul Sebastian Schwenk, kleinzoon van Paul Eberhard Schwenk en industrieel ingenieur, in de vierde generatie de verantwoordelijkheid voor het bedrijf op zich. Als voorzitter is hij verantwoordelijk voor digitalisering, IT, personeel en de nieuwe sector Smart Energy. Eén jaar later kan Theben al het nieuwe Smart Home-systeem LUXORliving met een intuïtieve programmering presenteren.

2020 is een bijzonder jaar voor Theben en niet alleen vanwege de coronapandemie. Paul Sebastian Schwenk neemt de rol als CEO van Theben AG over, Michael Matthesius vult het managementteam aan als technisch directeur. En: een enorm project waarin Theben jarenlange ontwikkeling en enorme geldbedragen heeft geïnvesteerd, wordt succesvol afgerond: de CONEXA 3.0 Performance Smart Meter Gateway wordt door het Bundesamt für Sicherheit in der Informationstechnik (BSI) gecertificeerd. Hiermee is niet alleen de digitale registratie en overdracht van energie- en waterverbruikgegevens mogelijk, maar ook de intelligente analyse en reductie van het energieverbruik. Meer zelfs: dankzij een optionele meerwaardenmodule zijn nog meer voordelen mogelijk: onder andere de gegevenstechnisch veilige remote-toegang tot "Smart Home"-systemen zoals LUXORliving. Niet zomaar wordt Theben daarom in 2020 bij herhaling bekroond met de prijs "Top 100 Innovator".

In 2021 – 100 jaar na de oprichting van het bedrijf – wordt CONEXA 3.0 op de markt gebracht. Net zoals de eerste trappenhuisschakelklokken van de bedrijfsoprichter is dit ook een baanbrekende innovatie. Deze geeft richting aan een toekomst waarin het juiste gebruik van energie en de intelligente verbinding van gebouwen steeds belangrijker worden – en waarin de innovatieve oplossingen van Theben belangrijker worden dan ooit tevoren.

(13.064 tekens)